Ngay sau khi kiểm tra que thử thai thấy xuất hiện 2 vạch màu đỏ hoặc nhận thấy một số dấu hiệu mang thai thường gặp thì nên đi khám thai càng sớm càng tốt. Lần khám thai định kỳ đầu tiên này rất quan trọng. Bác sĩ sẽ chẩn đoán mẹ có thai hay không, thai vào tử cung chưa, thai được bao nhiêu tuần? Xác định chính xác tuổi thai sẽ là cơ sở cho việc theo dõi sự phát triển của thai nhi ở các mốc khám thai quan trọng sau này (thai càng lớn, đặc biệt là sau 3 tháng đầu, việc xác định tuổi thai sẽ giảm độ chính xác). Khám thai định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ là một trong những việc rất quan trọng mà mẹ bầu nên tuân thủ trong suốt thời gian mang thai. Việc khám thai thường xuyên không chỉ giúp mẹ bầu được chăm sóc sức khỏe đúng cách mà còn mang lại nhiều lợi ích cho thai nhi.

1. Tầm quan trọng của việc khám thai định kỳ và một số điều cần lưu ý

1.1. Khám thai định kỳ là làm gì

Khám thai định kỳ là hình thức kiểm tra nhằm theo dõi sự phát triển của thai nhi, phát hiện để kịp thời xử lý bất thường ở thai nhi hoặc thai phụ. Qua những lần như vậy mẹ bầu biết được thực trạng phát triển của con mình, cách dưỡng thai cũng như cách chăm sóc sức khỏe của mẹ để có được một thai kỳ khỏe mạnh.

Thường thì trong những lần khám thai mẹ bầu sẽ được:

– Khám sức khỏe tổng quát.

– Siêu âm thai.

– Làm một số xét nghiệm cần thiết ở từng giai đoạn của thai kỳ.

– Bác sĩ giải đáp các thắc mắc, tư vấn cách thức để bảo vệ tốt nhất cho thai kỳ.

1.2. Tầm quan trọng của khám thai định kỳ

Khám thai định kỳ là một việc làm vô cùng cần thiết đối với mỗi thai phụ bởi vì:

– Giúp thai phụ biết được thai nhi đang phát triển như thế nào.

– Mẹ bầu sẽ được bác sĩ giải đáp các thắc mắc có liên quan đến thai kỳ, tư vấn chế độ dinh dưỡng cũng như một số điều cần tránh để đảm bảo có một thai kỳ thuận lợi.

– Thực hiện một số xét nghiệm giúp phát hiện bất thường ở thai nhi hoặc sức khỏe thai phụ từ đó có hướng giải quyết hiệu quả.

– Giảm thiểu nguy cơ thai lưu hoặc co bất thường.

1.3. Khi đi khám thai định kỳ mẹ bầu cần lưu ý

Khi đã biết các mốc khám thai quan trọng không thể bỏ qua, để chúng diễn ra hiệu quả, mẹ bầu nên lưu ý:

– Mặc trang phục thoải mái khi đi khám thai

Tùy từng mốc khám thai mà hình thức siêu âm cũng có sự khác nhau. Nếu siêu âm đầu dò tốt nhất thai phụ nên mặc những chiếc váy co giãn. Nếu chỉ siêu âm bụng thì nên chọn quần rộng cạp để dễ dàng kéo lên kéo xuống, không phải thay đồ của cơ sở y tế.

– Đi vệ sinh và uống nước trước siêu âm

Mốc siêu âm thai ở tam cá nguyệt đầu tiên mẹ bầu sẽ được bác sĩ yêu cầu uống nhiều nước trước siêu âm nhằm khiến cho bàng quang được đầy, tử cung được đẩy lên cao để bác sĩ dễ dàng quan sát em bé. Đến những tam cá nguyệt sau, do kích thước của em bé đã lớn nên lúc này mẹ bầu sẽ cần đi tiểu để bàng quang được làm trống trước khi siêu âm, nhờ đó mà việc quan sát thai nhi trở nên dễ dàng hơn.

– Ăn uống

Trước khi đi khám thai mẹ bầu không nên dùng chất kích thích. Nếu cần kiểm tra tiểu đường thai kỳ mẹ bầu nên tuân thủ việc nhịn đói đúng chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo tính chính xác của xét nghiệm. Mẹ bầu cũng nên mang theo đồ ăn vặt để ăn trong thời gian chờ đợi hoặc sau khi xét nghiệm xong để tránh bị mất sức.

– Hồ sơ khám thai

Lưu trữ để mang hồ sơ khám thai ở những lần trước đi là việc mẹ bầu nên làm trong những lần khám thai định kỳ.

– Đi giày bệt

Đi giày bệt không những đảm bảo an toàn cho mẹ bầu khi di chuyển mà còn giúp những lần lên xuống bàn siêu âm trở nên nhanh nhẹn và dễ dàng hơn.

– Vệ sinh cơ thể

Đảm bảo vệ sinh cơ thể (nhất là vùng kín) sạch sẽ trong những lần thăm khám sẽ giúp mẹ bầu tránh được những tình huống “dở khóc dở cười”.

– Giấy xác nhận khám thai

Nếu mẹ bầu đang tham gia bảo hiểm xã hội, hãy nhớ xin giấy xác nhận khám thai của cơ sở y tế để được tính lương nghỉ phép trong những lần khám thai định kỳ.

2. Các mốc khám thai quan trọng nhất định không thể bỏ qua

2.1. Khám thai lần đầu tiên: ngay sau chậm kinh

Việc khám thai lần đầu thường diễn ra khi bà bầu chậm kinh. Ở lần khám thai đầu tiên, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số đánh giá sau:

– Có thể xét nghiệm xét nghiệm máu về hormone bHcg (Human chorionic gonadotropin) trong các trường hợp siêu âm chưa rõ túi thai hoặc là siêu âm có biểu hiện thai bất thường.

– Siêu âm để kiểm tra vị trí phôi thai và tuổi thai nhằm kịp thời phát hiện các bất thường như thai ngoài tử cung…

Tại buổi khám này, bác sĩ sẽ tư vấn cho thai phụ cách bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết khi mang thai, tư vấn lối sống, dặn dò các loại thuốc và thực phẩm cần tránh trong khi mang thai.

2.2. Khám thai lần 2: Tuổi thai từ 7-11 tuần

Trong lần khám thai thứ 2, bác sĩ sẽ thực kiểm tra cân nặng, đo huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu và siêu âm để đánh giá sức khỏe của mẹ và tình trạng phát triển của thai nhi

Tính tuổi thai và ngày dự sinh của em bé dựa vào siêu âm và ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối.

2.3. Lần khám thai thứ 3: Từ tuần thứ 12 – 13 tuần 6 ngày

Bác sĩ  sẽ chỉ định làm một số kiểm tra nhằm phát hiện một số bất thường sớm của thai nhi:

– Siêu âm kiểm tra các bất thường có thể gặp ở tuổi thai này ví dụ như: Thai vô sọ, thoát vị rốn…

– Siêu âm đo độ mờ da gáy nhằm phát hiện nguy cơ bệnh Down thai nhi.

– Xét nghiệm Double test : Là một xét nghiệm sàng lọc trước sinh nhằm đánh giá nguy cơ bất thường NST bao gồm: Bất thường thừa NST 21 (Hc Down: Chậm phát triển trí tuệ, đầu và tai nhỏ, cổ ngắn, lưỡi phồng,…); thừa NST 18 (Hc Ewards: dị tật tim, cơ quan sinh dục,thoát vị rốn, bất thường bàn tay,… ), thừa  NST 13 (Hc patau: Sứt môi hở hàm ếch, mắt nhỏ, đầu nhỏ, bất thường tay chân, …)

Nếu kết quả siêu âm đo độ mờ da gáy, xét nghiệm Double test cho thấy thai nhi có nguy cơ cao mắc bệnh di truyền, bác sĩ sẽ tư vấn những xét nghiệm cần thiết để giúp chẩn đoán chính xác bệnh ví dụ như: Xét nghiệm NIPT(Non-Invasive prenatal testing) hoặc sinh thiết gai rau…

Xét nghiệm NIPT với ưu điểm vượt trội là không xâm lấn, hoàn toàn không gây hại cho thai nhi và có thể thực hiện sớm từ tuần thứ 9 trở đi. NIPT được khuyến cáo chỉ định với các đối tượng có nguy cơ cao.

2.4. Lần khám thai thứ 4: từ tuần 16-18

Khi khám thai lần 4, bác sĩ sẽ tiếp tục thực hiện các kiểm tra thường quy như: cân nặng, huyết áp, siêu âm, xét nghiệm nước tiểu,…để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

Xét nghiệm Triple test là xét nghiệm sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể thai nhi. Như bất thường NST 18 (HC Ewards), bất thường NST 21(HC Down) . Ngoài ra còn đánh giá thêm được nguy cơ bị dị tật ống thần kinh thai nhi.(VD thai vô sọ, nứt đốt sống thai nhi,…)

2.5. Lần khám thai thứ 5: từ tuần 22-24

Để theo dõi thai kỳ, bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá sau:

– Kiểm tra cân nặng;

– Đo huyết áp;

– Khám thai: Đo chiều cao tử cung, vòng bụng để theo dõi sự phát triển của thai nhi, kiểm tra tim thai;

– Xét nghiệm nước tiểu;

– Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi. Bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm 4D để kiểm tra hình thái thai nhi, tầm soát các bất thường (tim, chân tay, bụng, xương, não, cột sống, thận) và kiểm tra vị trí bám của nhau thai, lượng nước ối;

– Tiêm vắc xin uốn ván VAT (vaccine Aluminium phosphate Tetanus toxoid: còn gọi là vắc xin giải độc tố uốn ván hấp phụ VAT (Việt Nam)) mũi đầu tiên.

2.6. Lần khám thai thứ 6: tuần 28

Bác sĩ sẽ siêu âm tầm soát dị tật quý 3 của thai kì để phát hiện các bất thường khởi phát muộn của thai nhi như: Tắc ruột, giãn não thất, nhiễm trùng bào thai, kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu để theo dõi sự phát triển của thai.

Tầm soát đái tháo đường thai kỳ: Bằng nghiệm pháp dung nạp glucose để kịp thời phát hiện đái tháo đường thai kỳ và can thiệp bằng cách thay đổi chế độ ăn, lối sống và có thể dùng thêm insulinnhi.

Trong lần khám thai này, thai phụ sẽ được tiêm vắc xin uốn ván VAT mũi thứ 2.

2.7. Lần khám thai thứ 7: từ tuần 31-33

Bác sĩ sẽ kiểm tra tim thai, ước tính kích thước thai nhi, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm đường huyết… để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

2.8. Lần khám thai thứ 8 và sau đó: từ tuần 36 đến tuần 39

Bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá tương tự ở lần khám thai thứ 7 để theo dõi sự phát triển của thai và sức khỏe của mẹ.

Đây là giai đoạn quan trọng vì thai phụ sắp bước vào quá trình chuyển dạ. Ở giai đoạn này thai phụ sẽ phải đi khám thai mỗi tuần 1 lần. Khi khám, bác sĩ sẽ tiến hành các thăm khám thường quy như siêu âm, xét nghiệm máu để chuẩn bị cho cuộc sinh nở.

Trong các mốc khám thai quan trọng thì ở lần này thai phụ cần chạy máy  Monitor sản khoa để ghi nhận cơn co tử cung cũng như sự thay đổi của tim thai. Ngoài ra, khi siêu âm bác sĩ còn dự báo cân nặng thai nhi khi sinh, kiểm tra tình trạng dây rốn và nước ối xem có đảm bảo an toàn cho bé hay không. Bắt đầu từ đây, mỗi tuần hay bất kỳ khi nào bị đau bụng hay ra máu thai phụ cũng cần đến bệnh viện để kiểm tra đều đặn.