Chơi cờ tướng là một nét đẹp trong văn hóa truyền thống của người Châu Á đặc biệt là người Việt. Mỗi ván cờ, mỗi nước đi đều thể hiện sự mạnh mẽ trong con người, lối tư duy dị biệt còn hơn nữa là một trí tuệ siêu đẳng. Để tạo ra một không gian giao lưu cho các cờ thủ cũng như là nơi giải trí sau mỗi lúc căng thẳng.

1. Giới thiệu về bàn cờ tướng và quân cờ

Bàn cờ Tướng là một hình chữ nhật do 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc tại 90 điểm hợp thành. Một khoảng trống gọi là sông (hay hà) nằm ngang giữa bàn cờ, chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau. Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông (Cửu cung) do 4 ô hợp thành tại các đường dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối của mỗi bên, trong 4 ô này có vẽ hai đường chéo xuyên qua.

Theo quy ước, khi bàn cờ được quan sát chính diện, phía dưới sẽ là quân Trắng (hoặc Đỏ), phía trên sẽ là quân Đen. Các đường dọc bên Trắng (Đỏ) được đánh số từ 1 đến 9 từ phải qua trái. Các đường dọc bên Đen được đánh số từ 9 tới 1 từ phải qua trái.

Mỗi ván cờ lúc bắt đầu phải có đủ 32 quân, chia đều cho mỗi bên gồm 16 quân Trắng (Đỏ) và 16 quân Đen, gồm 7 loại quân, có ký hiệu và số lượng cho mỗi bên như sau

Cách di chuyển các loại trong quân cờ tướng

• Tướng: Chỉ đi được từng ô một: ngang hoặc dọc. Quân Tướng luôn chỉ di chuyển được ở trong Cung, không được phép ra ngoài. “Cung” chính là hình 3×3 ô vuông được đánh dấu đường gạch chéo giống chữ X.
• Sĩ: Quân Sĩ chỉ đi chéo 1 ô mỗi nước. Sĩ cũng luôn phải ở trong cung giống như quân Tướng.
• Tượng: Mỗi nước đi, quân Tượng có thể đi chéo 2 ô (ngang 2 và dọc 2). Tượng chỉ được phép di chuyển ở một bên của bàn cờ, không được qua sông và sang phía bàn cờ đối phương. Nếu có quân cờ nằm chặn giữa đường đi thì quân Tượng sẽ không thể di chuyển.
• Xe: Quân Xe có thể đi ngang hoặc dọc trên cả bàn cờ, miễn là không có quân nào khác cản đường giữa điểm đi và điểm đến.
• Mã: Đi theo đường chéo giữa hình chữ nhật được tạo bởi 2 ô ngang và 1 ô dọc (hay 2 dọc 1 ngang). Nếu có quân cờ nằm bên cạnh quân Mã và cản đường thì Mã sẽ bị cản không được đi đường đó.
• Pháo: có thể đi ngang và dọc giống như quân Xe. Điểm khác biệt là nếu pháo muốn ăn quân, thì pháo phải nhảy qua đầu đúng 1 quân nào đó.
• Tốt: Quân Tốt đi một ô mỗi lần đi. Nếu quân Tốt chưa vượt qua sông, nó chỉ có thể đi thẳng tiến, nhưng khi đã sang phía bàn cờ đối phương, Tốt có thể đi ngang hoặc tiến (1 ô) đều được.

Các luật cơ bản

• Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí đang có quân đối phương đứng, quân đối phương sẽ bị ăn và phải loại bỏ ra khỏi bàn cờ.
• Chống tướng: Khi hai quân Tướng trên bàn nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa thì gọi là Chống tướng. Mọi nước đi để 2 Tướng rơi vào tình huống Chống tướng là không hợp lệ và không được phép đi.
• Cấm chiếu tướng liên tục 10 lần.

Xem thêm: Một thế cờ tướng hay và cách hóa giải các thế cờ tướng

2. Hướng dẫn chơi cờ tướng

Hai người nhận quân của mình, một người cầm quân Đỏ và một người cầm quân Đen.

Mục đích của mỗi bên là Tướng của đối phương, người chơi tìm các cách để di chuyển các quân cờ của mình đúng luật (các quân cờ phải được di chuyển theo đúng cách di chuyển của nó được hướng dẫn ở trên) và ăn quân cờ của đối phương nếu cần thiết để chiếu bí Tướng của đối phương để dành thắng lợi.

Ăn quân: khi quân cờ di chuyển đến 1 vị trí mà vị trí đó quân cờ đối phương đang đứng thì quân đối phương sẽ bị ăn và được đưa ra khỏi bàn cờ và quân cờ của bạn sẽ đứng ở vị trí đó.

Chống tướng: hai quân Tướng của 2 bên không được nằm trên cùng một hàng dọc mà không có một quân cờ nào cản. Nước đi để hai Tướng trong vị trí chống tướng là nước cờ không hợp lệ.

Chiếu tướng: quân cờ của một bên di chuyển 1 nước làm cho Tướng đối phương có thể bị bắt bởi chính quân đó hoặc quân khác thì đó gọi là chiếu tướng. Gặp nước chiếu tướng thì bên bị chiếu phải tìm cách để Tướng không bị bắt tránh hết cờ.

Chiếu bí: chiếu bí cũng là một nước chiếu tướng nhưng bên bị chiếu không có khả năng đỡ.

Kết thúc của trận đấu:

Cờ thắng nếu:

– Chiếu bí được Tướng đối phương.

– Khi Tướng của đối phương bị vây chặt hết nước đi và các quân khác của đối phương cũng không thể di chuyển được thì tuy chưa bị chiếu hết, đối phương vẫn bị tuyên bộ thua cờ.

– Chiếu Tướng đối phương mà đối phương không chống đỡ cho Tướng mình được.

– Bất kể tình huống nào, đối phương dùng một quân chiếu mãi hoặc dùng nhiều quân thay nhau chiếu mãi, thì phải thay đổi nước di, nếu không bị xử thua.

– Đối phương tự tuyên bố xin thua.

Cờ hòa nếu:

– Thấy ván cờ mà hai bên không thể bên nào thắng, tức là cả hai bên không còn quân nào có thể tấn công đối phương để chiếu bí được Tướng đối phương.

– Một bên đề nghị hòa, bên kia đồng ý thì ván cờ được công nhận là hòa.

– Khi một bên đang vào thế bị chiếu hết, bị vây chặt không còn nước đi thì không được phép đề nghị hòa.

Như vậy, đầu tiên các bạn chỉ cần nắm rõ từng quân cờ, ký hiệu và cách di chuyển của từng quân cờ. Sau đó là cách chơi và cách phân thắng, thua và cờ hòa. Khi các bạn đã thành thạo, các bạn mới bắt đầu tìm hiểu đến các thế cờ hay và nhiều thứ quan trọng khác. Chúc các bạn thành công!

Sưu tầm